มัลติมิเตอร์(Multimeters)

การเลือก | ดิจิตอล | อนาลอก | แรงดันและกระแส | ความต้านทาน | ไดโอด | ทรานซิสเตอร์

หน้าต่อไป: ความต้านทาน
ควรดู: มิเตอร์ | แรงดันและกระแส ด้วย

 

จอแสดงผลแบบผลึกเหลว LCD(Liquid-Crystal Display)

มัลติมิเตอร์เป็นเครื่องมือวัดที่มีประโยชน์มาก เพียงแต่ปรับหมุนสวิทช์หลายตำแหน่งบนตัวมิเตอร์โดยมิยากและรวดเร็ว ก็สามารถตั้งเป็นโวลท์มิเตอร์ แอมป์มิเตอร์ หรือ โอห์มมิเตอร์ นอกจากนี้มิเตอร์ที่เลือกแต่ละแบบก็สามารถเลือกพิสัยการวัดได้หลายระยะ และเลือกไฟกระแสสลับ(AC) หรือไฟกระแสตรง(DC)ได้  มัลติมิเตอร์ บางชนิดมีคุณสมบัติการวัดเพิ่มเติม เช่น วัดค่าความจุ วัดความถี่ และทดสอบทรานซิสเตอร์ได้เป็นต้น

การเลือกมัลติมิเตอร์

หากจะเลือกซื้อมัลติมิเตอร์ชนิดอนาลอกควรเลือกที่มีความไวสูงสำหรับพิสัยแรงดันกระแสไฟตรง เช่น 20k/V หรือมากกว่า หากต่ำกว่านี้จะไม่เหมาะกับอิเล็กทรอนิกส์  ปกติค่าความไวจะแสดงไว้ที่มุม ของเสกล  ไม่ต้องไปสนใจค่ากระแสสลับต่ำๆ (ความไวของพิสัยกระแสสลับมีความสำคัญน้อยกว่า)  ค่าสูงๆของไฟกระแสตรงก็สำคัญเช่นกัน  ต้องระวังมัลติมิเตอร์ชนิดอนาลอกที่ขายราคาถูก เหมาะใช้ วัดไฟฟ้าในรถยนต์ จะมีความไวต่ำมาก 

มัลติมิเตอร์แบบดิจิตอล ของ Rapid Electronics

มัลติมิเตอร์แบบดิจิตอล

พิสัยการวัดธรรมดาทั่วไปสำหรับมัลติมิเตอร์แบบดิจิตอล(เหมือนตัวในรูป):
(ค่าที่ให้นี้เป็นค่าที่อ่านได้สูงสุดในแต่ละพิสัย)

• แรงดัน DC: 200mV, 2000mV, 20V, 200V, 600V.
• แรงดัน AC: 200V, 600V.
• กระแส DC: 200µA, 2000µA, 20mA, 200mA, 10A*.
  *พิสัย 10A ปกติไม่ผ่านฟิวส์ และต้องต่อวัดกับช่องเสียบแยกต่างหาก
• กระแส AC: ไม่มี (ไม่จำเป็นที่จะวัด)
• ความต้านทาน: 200, 2000, 20k, 200k, 2000k, ทดสอบไดโอด

มัลติมิเตอร์แบบอนาลอก ของ Rapid Electronics

SANWA YX-361TR มัลติมิเตอร์ยอดนิยมของ ญี่ปุ่นราคาแพงหน่อยแต่ถ้าเป็นของจีนแดง ยี่ห้อ SUNWA ราคาถูกกว่าประมาณ5เท่า

มัลติมิเตอร์แบบอนาลอก

แบตเตอรี่ภายในมิเตอร์มีไว้สำหรับพิสัยการวัดความต้านทาน ใช้ได้นานเป็นปี แต่ต้องไม่ให้สายมิเตอร์แตะกัน หากตั้งพิสัยการวัดความต้านทานไว้ เพราะจะทำให้แบตเตอรี่หมด และเพื่อป้องกันแบตเตอรี่หมดเร็ว เมื่อเลิกใช้งานควรปรับตั้งไว้ที่ตำแหน่งอื่นๆหรือตำแหน่งปิด

พิสัยการวัดธรรมดาทั่วไปสำหรับมัลติมิเตอร์แบบอนาลอก(เหมือนตัวในรูป):
(ค่าแรงดันและกระแสที่ให้นี้เป็นค่าที่อ่านได้สูงสุดในแต่ละพิสัย)

• แรงดัน DC: 0.5V, 2.5V, 10V, 50V, 250V, 1000V.
• แรงดัน AC: 10V, 50V, 250V, 1000V.
• กระแส DC: 50µA, 2.5mA, 25mA, 250mA.
  ปกติมิเตอร์แบบนี้จะไม่มีพิสัยวัดกระแสสูง
• กระแส AC: ไม่มี (ไม่จำเป็นที่จะวัด)
• ความต้านทาน: 20, 200, 2k, 20k, 200k.
  ค่านี้เป็นค่าความต้านทานที่กลางเสกลชองแต่ละพิสัย

ความไวของมัลติมิเตอร์แบบอนาลอก

ที่พิสัยการวัดแรงดันกระแสตรงใดๆ:
    ความต้านทานของมิเตอร์แบบอนาลอก = ความไว × ค่าอ่านสูงสุดของพิสัย
เช่น มิเตอร์ที่มีความไว 20k/V  ที่พิสัย 10V  จะมีความต้านทาน   20k/V × 10V = 200k.

สำหรับมัลติมิเตอร์แบบดิจิตอลแล้วจะต่างออกไปคือค่าความต้านทานทุกพิสัยการวัดแรงดันกระแสตรงจะคงที่   อย่างน้อยก็ 1M (ส่วนมาก10M)  ซึ่งมากพอสำหรับการวัดทดสอบได้กับ วงจรทุกรูปแบบ

การวัดแรงดันและกระแสด้วยมัลติมิเตอร์

1. เลือกพิสัยการวัดที่คาดว่าสูงกว่าค่าแรงดันที่เราจะวัด
2. ต่อมิเตอร์ โดยต้องแน่ใจว่าถูกขั้ว
   มิเตอร์แบบดิจิตอลต่อผิดขั้วไม่เป็นไร แต่มิเตอร์แบบอนาลอกหากกลับขั้วจะทำให้เสียหายได้
3. หากค่าที่อ่านได้เกินเสกล: ต้องเอาสายแดงมิเตอร์ออกทันที
   แล้วเลือกพิสัยที่สูงกว่าก่อนวัดใหม่

   สายวัดมิเตอร์(โพรบ) สีแดงบวก(+) สีดำลบ(-)

การวัดแรงดันที่จุดต่างๆ

การวัดแรงดันที่จุดต่างๆ

• ต่อสายสีดำ (ลบ-) กับ 0V  ซึ่งปกติคือขั้วลบของแบตเตอรี่หรือแหล่งจ่ายกำลัง
• ต่อสายสีแดง (บวก +) กับจุดที่ต้องการวัดแรงดัน
• สายสีดำสามารถต่อคงที่ไว้ที่ 0V แล้วใช้สายสีแดง เป็นโพรบวัดแรงดันที่จุดต่างๆ
• อาจใช้ปากคีบ(ปากจรเข้)ต่อไว้ที่ปลายสายสีดำของมัลติมิเตอร์ เพื่อสะดวกในการคีบค้างไว้
  

 

เสกลของมัลติมิเตอร์แบบอนาลอก ปรากฎเสกลมากมายลายตา แต่โปรดจำไว้ว่า แต่ละครั้งเราใช้อ่านเพียงเสกลเดียว เสกลบนสุดใช้สำหรับวัดความต้านทาน

การอ่านเสกลแบบอนาลอก

ตัวอย่างการอ่านจากเสกล:
พิสัย DC 10V : 4.4V (อ่านจากเสกล 0-10 โดยตรง)
พิสัย DC 50V : 22V (อ่านจากเสกล 0-50 โดยตรง)
พิสัย DC 25mA : 11mA (อ่านจากเสกล 0-250 แล้วหารด้วย 10)
พิสัย AC 10V : 4.45V (ใช้เสกลสีแดง แต่อ่านจากเสกล 0-10)

หากยังไม่คุ้นเคยกับการอ่านเสกลแบบอนาลอก  ให้กลับไปดู การแสดงผลแบบอนาลอก ในหน้ามิเตอร์แบบธรรมดา

การวัดความต้านทานด้วยมัลติมิเตอร์

เทคนิคการใช้มิเตอร์แต่ละแบบจะต่างกันจึงขอแยกอธิบายวิธีปฏิบัติดังนี้:

การวัดความต้านทานด้วยมัลติมิเตอร์แบบดิจิตอล

1. ตั้งพิสัยการวัดความต้านทานให้สูงกว่าความต้านทานที่คาดว่าจะวัด
   สังเกตว่าหน้าปัดมิเตอร์จะแสดงอาการเกินเสกล (ปกติจะว่างเปล่า ยกเว้นเลข 1 ด้านซ้าย) ไม่ต้องกังวล  ไม่ได้ผิดปกติแต่อย่างใด เพราะเท่ากับเราวัดความต้านทานของอากาศซึ่งมีค่าสูงมาก
2. เอาสายวัด(โพรบ)มิเตอร์แตะกัน  มิเตอร์จะอ่านได้ศูนย์
   ถ้าอ่านไม่ได้ศูนย์ ให้บิดสวิทช์ไปตั้งค่าศูนย์ (Set Zero) หากมิเตอร์มีการปรับค่าศูนย์ได้ 
3. ต่อโพรบวัดคร่อมอุปกรณ์
   ต้องต่อสัมผัสให้แน่นเพื่อจะได้อ่านค่าที่ถูกต้อง

การวัดความต้านทานด้วยมัลติมิเตอร์แบบอนาลอก

1. ตั้งพิสัยการวัดความต้านทานของมิเตอร์ที่เหมาะสม
   ควรเลือกพิสัยที่เราคาดว่าความต้านทานที่วัดได้จะอยู่ใกล้ๆกลางเสกล ตัวอย่าง เช่น จากเสกลข้างล่าง หากจะวัดความต้านทานประมาณ 50k ให้เลือกพิสัย × 1k  
2. แตะสายวัดเข้าด้วยกันแล้วปรับปุ่ม "0 ADJ" จนกระทั่งเข็มชี้ที่ศูนย์(ทางด้านขวา)
   หากไม่สามารถปรับให้เข็มชี้ศูนย์ได้แสดงว่าแบตเตอรี่ในมิเตอร์หมดต้องเปลี่ยนใหม่ 
3. ต่อโพรบวัดคร่อมอุปกรณ์
   ต้องต่อสัมผัสให้แน่นเพื่อจะได้อ่านค่าที่ถูกต้อง

เสกลของมัลติมิเตอร์แบบอนาลอก เสกลความต้านทานอยู่บนสุด สังเกตว่าต้องอ่านกลับด้านและไม่เป็นเชิงเส้น

การอ่านเสกลความต้านทานอนาลอก

ตรวจดูสวิทช์พิสัยที่ตั้งไว้ ก็จะรู้ตัวคูณเมื่ออ่านค่าได้

ตัวอย่างอ่านจากเสกลที่แสดงในรูป:
พิสัย × 10 : 260
พิสัย × 1k : 26k

หากยังไม่ชินหรือคุ้นเคยกับการอ่านเสกลแบบอนาลอก ให้ลองไปอ่านหน้าแสดงผลแบบอนาลอก ในส่วนของ มิเตอร์ธรรมดา

การทดสอบไดโอดด้วยมัลติมิเตอร์

ไดโอด a = แอโนด(anode) k = แคโทด(cathode)

การทดสอบไดโอดด้วยมัลติมิเตอร์แบบดิจิตอล

• มัลติมิเตอร์แบบดิจิตอลสามารถปรับตั้งเพื่อทดสอบไดโอดโดยเฉพาะ  ตรงตำแหน่งที่มีรูปสัญลักษณ์ไดโอด
• ต่อสายสี แดง (+) เข้ากับแอโนด และสายสีดำ (-) เข้ากับแคโทด  ไดโอดจะนำกระแสและมิเตอร์จะแสดงค่าออกมา (ปกติแรงดันตกคร่อมไดโอดมีค่าเป็น mV   1000mV = 1V).
• ต่อสายมิเตอร์กลับขั้ว  ไดโอดจะไม่นำกระแส มิเตอร์จะแสดงเกินเสกล(ปกติจะว่างเปล่ายกเว้นเลข 1 ด้านซ้าย)

การทดสอบไดโอดด้วยมัลติมิเตอร์แบบอนาลอก

• ตั้งพิสัยการวัดความต้านทานของมัลติมิเตอร์แบบอนาลอกไปที่ค่าต่ำ  เช่น × 10.
• สำคัญต้องจำไว้ว่า ขั้วของสายมัลติมิเตอร์แบบอนาลอกจะกลับกันในพิสัยการวัดความต้านทาน คือ สายสีดำเป็นบวก (+) และสายสีแดงเป็นลบ(-) โชคไม่ดีที่เป็นเช่นนี้  แต่จะทำไงได้ในเมื่อมิเตอร์มันต้องทำงานอย่างนั้น
• ต่อสายสีดำ (+) เข้ากับแอโนดและสายสีแดง (-) เข้ากับแคโทด  ไดโอดจะนำกระแสและเข็มมิเตอร์ชี้ค่าความต้านทานต่ำ
• ต่อสายกลับขั้ว ไดโอดจะไม่นำกระแส  เข็มมิเตอร์จะชี้ที่ค่าความต้านทานอสงไขย(infinity)(ด้านซ้ายของเสกล)

การทดสอบทรานซิสเตอร์ด้วยมัลติมิเตอร์

การทดสอบทรานซิสเตอร์ชนิด NPN

วัดแต่ละคู่ทั้สองทาง (รวมวัดหกครั้ง):

• รอยต่อระหว่างเบส-อิมิทเตอร์ (BE) จะมีคุณสมบัติเหมือนกับไดโอดและนำกระแสทางเดียว
• รอยต่อระหว่างเบส-คอลเลคเตอร์ (BC) จะมีคุณสมบัติเหมือนกับไดโอดและนำกระแสทางเดียว
• ระหว่างคอลเลคเตอร์-อิมิทเตอร์ (CE) จะต้องไม่นำกระแสทั้งสองทาง

รายละเอียดมากกว่านี้กรุณาดูที่หน้า ทรานซิสเตอร์ 
คุณจะพบว่าการทดสอบทรานซิสเตอร์กับโครงงาน เครื่องทดสอบอย่างง่าย นั้นง่ายมาก

มัลติมิเตอร์บางชนิดจะมีฟังชั่นการทดสอบทรานซิสเตอร์ กรุณาทำตามรายละเอียดในคู่มือที่ให้มา

• หน้าแรกอิเล็กทรอนิกส์เบื้องต้น
• สารบัญ
• ตัวอย่างโครงงาน
• การสร้าง-ประกอบโครงงาน
• วิธีการบัดกรี
• เรียนอิเล็กทรอนิกส์
• อุปกรณ์ อิเล็กทรอนิกส์
• ไอซีวงจรเวลา 555
• สัญลักษณ์ที่ใช้ในวงจร
• คำถามที่ถามบ่อยๆ
• ลิ้งค์อิเล็กทรอนิกส์ที่น่าสนใจ